काठमाडौं– नेपालीहरुमा कमन समस्याको रुपमा रहेको एपेन्डिसाइटिस ‘रोग’ बाट धेरै नेपालीहरु पीडित रहेको वीर अस्पतालका पेट रोग विशेषज्ञ डाक्टर भुपेन्द्र बस्नेतले बताएका छन्।
उनले भने, ‘एपेन्डिसाइटिस रोग नेपालीहरुमा कमन समस्याको रुपमा देखिएको छ, यसको समयमा उपचार नगरेमा ज्यानै जाने खतरा समेत रहन्छ।’ डा बस्नेतका अनुसार हाम्रो शरीरको ठूलो आन्दामा हातको औंला जस्तै देखिने एउटा ‘थैली’ जोडिएको हुन्छ। जसलाई एपेन्डिस्क भनिन्छ।
उक्त थैली ‘एपेन्डिस्क’मा कुनै संक्रमण भएमा एपेन्डिसाइटिस हुन्छ। ठूलो आन्द्रासँगै जोडिएको हुने भएकाले कहिलेकाहिँ एपेन्डिस्कमा दिशा वा अन्य कुराहरु अड्किने सम्भावना पनि हुन्छ। यस्तै पेटमा हुने अन्य जीवाणुबाट पनि यसमा संक्रमण हुन्छ। सोही संक्रमणले एपेन्डिसाइटिस हुने गर्छ।
एपेन्डिसाइटिस भएको कसरी थाहा पाउने ?
एपेन्डिसाइटिसको शुरुवाती लक्षण भनेको पेट दुख्नु नै हो। नाइटो वरपर अचानक पीडा शुरु भएर यस्तो पीडा विस्तारै पेटको दाहिनेतिर सर्दै जान्छ, कतिपय व्यक्तिलाई वान्ता हुने समस्या पनि हुन्छ।
विस्तारै भोक नलाग्ने, निद्रा नलाग्ने, अनुहार रातो हुने समस्याहरु आउँछ, कतिपय व्यक्तिले यस्तो दुखाइका बेला दुखाइ कम गर्ने औषधि समेत सवेत गर्ने गर्छन्, तर, चिकित्सकहरु औषधि सेवन गर्दा झन समस्या बढ्न सक्ने बताउँछन्।
एपेन्डिसाइटिसको समस्या देखिएमा तुरुन्तै स्वास्थ्य संस्थामा आउनु नै उत्तम विकल्प हुने पेट रोग विशेषज्ञ डाक्टर भुपेन्द्र बस्नेत बताउँछन्, एपेन्डिसाइटिस भएका बिरामीको पेटको शल्क्रिया गरेर ठूलो आन्दामा जोडिएको एपेन्डिक्समा रहेको फोहोर पदार्थ र संक्रमणको भाग निकाल्नुपर्छ।
पेन्डिसाइटिस भएका बिरामीको तत्काल उपचार नगरिए यसले दीर्घकालीन रुपमा असर र्पुयाउँछ। तत्काल उपचार नभए एपेन्डिसाइटिसबाट बिरामीको मृत्यु समेत हुनसक्छ, एपेन्डिसाइटिस एक्युट र क्रोनिक दुई प्रकारको हुन्छ। एक्युट एपेन्डिसाइटिस भएमा यसको विकास तीव्र गतिमा हुन्छ। शुरुमा यसको पहिचान गर्न गाह्रो हुने भएकाले सर्जरी नै गर्नुपर्ने हुन्छ।
एपेन्डिक्समा जीवाणुको संक्रमण दिसा वा अन्य कुराहरु अड्किदा जोखिम हुन्छ। जसले गर्दा बिरामीको मृत्यु नै हुन्छ, यस्तै क्रोनिक एपेन्डिसाइटिस हुँदा पेट लामो समयसम्म दुख्छ। यसले एपेन्डिक्स र मलद्वार सुनिने समस्या निम्त्याउँछ। एपेन्डिसाइटिसको उपचार पेट चिरेर गरिने शल्यक्रिया वा ल्याप्रोसकोपीद्धारा पेट नचिरी पनि निकालिन्छ।
कसरी बच्ने त ?
रातिसम्म धुम्रपान र मध्यपानको सेवन नगर्ने, खानामा धेरै मैदा र जंक फुडहरु प्रयोग नगर्ने, राति धेरै चिया तथा कफी सेवन नगर्ने, डेरीबाट उत्पादित खानेकुरा धेरै नखाने।
