काठमाडौँ । विहानको हल्का घाम मानिसको शारीरिक तथा मानसिक स्वास्थ्यका लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण रहेको विभिन्न अध्ययन र बस्तु–शास्त्रको व्याख्याले पुष्टि गरेको छ। चिकित्सकदेखि बस्तु–विशेषज्ञसम्मले सूर्योदयपछिको घामलाई सकारात्मक ऊर्जा, शरीरमा आवश्यक पोषण र स्वस्थ जीवनशैलीको आधारका रूपमा उल्लेख गर्ने गरेका छन्।
बस्तु–शास्त्रको दृष्टिकोण : बस्तु–शास्त्रका जानकारहरूका अनुसार विहानको घामलाई “सात्त्विक ऊर्जाको स्रोत मानिन्छ। यस्तो ऊर्जा घर तथा व्यक्तिको आभामण्डलमा सकारात्मक प्रभाव पार्ने विश्वास गरिन्छ। बस्तुअनुसार विहानको घाम घरभित्र प्रवेश हुँदा वातावरण शुद्ध हुने, नकारात्मक ऊर्जा हट्ने तथा मानसिक स्पष्टता र उत्साह बढ्ने मान्यता छ। त्यसैले परम्परागत बस्तु–नियममा घरको पुर्व तथा दक्षिण–पूर्व दिशामा झ्याल राख्न सुझाव दिइन्छ, ताकि विहानको सूर्यप्रकाश प्राकृतिक रूपमा घरभित्र प्रवेश गर्न सकोस्। विशेषज्ञहरू भन्छन्,विहानको कोमल घाम मान्छेमा नयाँ दिनको ऊर्जा भर्ने प्राकृतिक शुद्धिकरण हो।
स्वास्थ्य विज्ञानका प्रमाणित फाइदाः स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूले विहानको सूर्यप्रकाशलाई प्राकृतिक औषधिसरह प्रभावकारी बताउँछन्। भिटामिन–डी उत्पादन बिहान ७ देखि ९ बजेसम्मको घाम भिटामिन–डीको उत्कृष्ट स्रोत मानिन्छ। भिटामिन–डी हड्डी मजबुत राख्न, रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन, स्नायु प्रणालीको सन्तुलन कायम राख्न आवश्यक हुन्छ। मानसिक स्वास्थ्य सुधार,अध्ययनहरूले सूर्यप्रकाशले सेरोटोनिनको उत्पादन बढाउने देखाएका छन्, जसले मुड (uplift) तनाव घटाउने र डिप्रेसनको जोखिम कम गर्ने प्रभाव पार्छ। निद्रामाथि प्रभावस् विहानको सूर्यप्रकाशले शरीरको जैविक घडी (circadian rhythm) समायोजन गर्छ, जसले रातिको निद्रा नियमित र शान्त बनाउँछ। मोटोपना तथा मधुमेह नियन्त्रण केही अनुसन्धानले विहानको घामले (metabolism) सक्रिय बनाउने र इन्सुलिन सन्तुलनमा सहयोग पुर्याउने संकेत दिएका छन्। संक्रमण प्रतिरोधस् सूर्यको पराबैंगनी किरणले छालामा रहेका ब्याक्टेरियालाई कम गर्ने र छालासम्बन्धी केही समस्या सुधार गर्ने प्रभाव देखिएको छ।
नियमित घाम बसाइका थप लाभः विहान केही मिनेट घाममा बस्दा रक्तसंचार सुधारिने, शरीर चञ्चल हुने र दैनिक ऊर्जा बढ्ने विशेषज्ञहरूको भनाइ छ। बालबालिका र बुजुर्ग दुवैका लागि विहानको घाम सुरक्षित र उपयोगी मानिन्छ। तर, दिन चढेसँगै हुने तीव्र यूभी किरणहरू हानिकारक हुने भएकाले १० बजेसम्म मात्र घाम लिन चिकित्सकहरूको सिफारिस छ।बस्तु–शास्त्र र आधुनिक चिकित्सा दुवैले विहानको कोमल घामलाई जीवनशैली सुधारको सरल तर प्रभावकारी अभ्यासका रूपमा वर्णन गरेका छन्। प्राकृतिक रूपमा उपलब्ध यस्तो ऊर्जा स्रोतले मानसिक सन्तुलनदेखि शारीरिक स्वास्थ्यसम्म उल्लेखनीय सहयोग पुर्याउने भएकाले नियमित रूपमा कम्तिमा १०–१५ मिनेट विहानको घाममा बस्ने बानी विकास गर्न विशेषज्ञहरूको सुझाव छ।
